Op 1 oktober zou normaal gezien een nieuwe vorm van thematisch verlof in werking treden: het mantelzorgverlof. Werknemers die op regelmatige basis zorgbehoevenden bijstaan kunnen van deze mogelijkheid gebruik maken. De voorziene deadline werd echter niet gehaald. Werknemers die dit verlof willen aanvragen zullen dus nog even geduld moeten oefenen.

In België zouden naar schatting 800.000 personen op één of andere manier belangeloos de zorg voor een hulpbehoevende uit hun directe omgeving op zich nemen. Om hen een volwaardige plaats in de samenleving te geven, werkte minister De Block vanaf 1 oktober 2019 een nieuw statuut voor hen uit: de mantelzorger.

Om als mantelzorger erkend te worden moet men gelijktijdig aan volgende vier voorwaarden voldoen:

• in België verblijven en ingeschreven zijn in het bevolkings- of vreemdelingenregister;
• de zorg op zich nemen voor een vastgestelde hulpbehoevende die eveneens in België woont;
• een vertrouwensrelatie of een nauwe, affectieve of geografische relatie hebben met de zorgbehoevende;
• de zorg kosteloos en niet-beroepshalve, maar wel in samenwerking met minstens één professionele zorgverlener verstrekken.

De mantelzorger hoeft dus geen gezins- of familielid te zijn.

De erkenningsaanvraag dient te gebeuren bij het ziekenfonds en kan uitsluitend met het akkoord van de geholpen persoon of zijn of haar wettelijke vertegenwoordiger, door middel van een verklaring op eer.

De erkenning als mantelzorger neemt een einde wanneer één van beide partijen daar om verzoekt, bij overlijden van de zorgbehoevende of wanneer de zorgbehoevende permanent in een opvangdienst wordt opgenomen.

Ook de geholpen persoon moet officieel erkend zijn als zorgbehoevend, wat onder meer een puntenbeoordeling van zijn of haar zelfredzaamheid behelst.

Eens erkend als mantelzorger heeft een werknemer recht op mantelzorgverlof. Dat kan de vorm aannemen van een volledige schorsing van de arbeidsprestaties gedurende één maand per zorgbehoevende persoon, of een vermindering met de helft of tot 1/5 gedurende twee maanden. Die laatste twee vormen zijn enkel voorbehouden voor voltijdse werknemers.

Gedurende zijn of haar volledige loopbaan heeft de mantelzorger recht op maximaal 6 voltijdse of 12 deeltijdse maanden mantelzorgverlof.

De aanvraag van mantelzorgverlof bij de werkgever moet minstens 7 dagen voor de aanvangsdatum gebeuren. Een werkgever kan steeds een langere termijn overeenkomen met zijn werknemers. De kennisgeving gebeurt schriftelijk door overhandiging of met een aangetekende brief, die zoals steeds pas geacht wordt ontvangen te zijn op de derde werkdag na verzending. De aanvraag moet naast gewenste vorm en periode ook een bewijs bevatten van erkenning als mantelzorger.

Tijdens het mantelzorgverlof ontvangt de werknemer geen loon, maar wel een onderbrekingsuitkering van de RVA. Voor een voltijdse schorsing bedraagt die uitkering 834,90 euro bruto (750,33 euro netto), voor een alleenstaande is dit 1313,48 euro bruto (1180,43 euro netto).Mantelzorgverlof heeft geen invloed op de pensioenberekening, maar is niet gelijkgesteld voor vakantiegeld en –recht en eindejaarspremie.

Werknemers die mantelzorgverlof aanvragen zijn beschermd tegen ontslag vanaf de dag van de schriftelijke kennisgeving tot drie maanden na het einde van het mantelzorgverlof.