Het re-integratietraject voor langdurig afwezige werknemers lijkt niet te werken, zo meldde De Tijd onlangs. Slechts een minderheid van werknemers voor wie een traject wordt opgestart bij de arbeidsarts gaat terug aan de slag. Voor vier op vijf werknemers leidt het tot ontslag wegens medische overmacht.

Meer dan een half miljoen Belgen is langdurig ziek, en dat aantal blijft stijgen. Meer dan een derde van de langdurige arbeidsongeschiktheden is te wijten aan psychische aandoeningen zoals depressie en burn-out. Om tenminste een deel van deze groep opnieuw aan de slag te krijgen, wordt al jaren gesleuteld aan de re-integratieprocedure. Tot en met 2022 telde die drie mogelijke uitkomsten: de werknemer kreeg aangepast werk, de arbeidsovereenkomst nam een einde of de situatie bleef ongewijzigd. Sinds de laatste aanpassing, in 2023, vormen re-integratie en medische overmacht twee afzonderlijke trajecten. Afhankelijk van het beoogde doel moet men dus vooraf kiezen welk traject men wil opstarten, in de hoop het aantal werknemers die hierdoor het werk kan hervatten te doen stijgen. Zonder veel succes, zo blijkt uit cijfers van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg die De Tijd kon inkijken.

Voor 22.800 langdurig arbeidsongeschikte werknemers werd in 2023 een traject opgestart bij de arbeidsgeneesheer. Slechts 18% daarvan stapte in een formeel re-integratietraject, waarbij de werknemer in aangepaste vorm het werk hervatte. In vele gevallen wil dat zeggen dat de werknemer deeltijds het werk hervat, tijdelijk een andere job kan uitoefenen of dat de werkomstandigheden worden aangepast.

In meer dan 80% van de gevallen was de uitkomst echter einde contract wegens medische overmacht. In zo’n geval verklaart de arbeidsarts de werknemer definitief arbeidsongeschikt voor zijn huidige job. De werkgever is daarbij geen verbrekingsvergoeding verschuldigd, terwijl de werknemer zijn recht op uitkering blijft behouden. Het verklaart meteen waarom in zeven op de tien gevallen het initiatief tot medisch ontslag van de werkgever uitgaat; in drie op de tien gevallen komt de vraag van de werknemer zelf.

Vakbonden trekken uit deze cijfers al gauw de conclusie dat werkgevers onvoldoende moeite doen om hun zieke werknemers opnieuw aan de slag te krijgen. In vele gevallen is het echter niet mogelijk om ander of aangepast werk te voorzien. Maar het is ook duidelijk dat het beleid ter zake voorlopig niet werkt. Zo heeft het merendeel van de Belgische ondernemingen bijvoorbeeld nog geen collectief re-integratiebeleid, hoewel dit sinds oktober 2022 wettelijk verplicht is. Vooral een gebrek aan kennis is daarvan de oorzaak. En het zal er in de toekomst niet eenvoudiger op worden. In de onderhandelingen voor de federale regeringsvorming zal het onderwerp zeker op de agenda staan. Waarschijnlijk met nieuwe verplichtingen en sancties.