Kan u uw werknemers nog steeds op werkloosheid blijven zetten hoewel u opnieuw opengaat? Hoe beslist u wie u weer aan het werk zet? Hoe snel kan u hierbij schakelen? Wat met iemand die weigert te beginnen? Mag u al studenten en flexi’s inzetten? Er zijn heel wat vragen denkbaar nu de heropstart concreet wordt. Wij proberen alvast de belangrijkste voor u te beantwoorden.

Blijft tijdelijke werkloosheid wegens overmacht ook na 8 mei mogelijk?
De vereenvoudigde procedure voor tijdelijke werkloosheid door overmacht blijft voorlopig van kracht tot en met 30 juni. Het blijft dus mogelijk om werknemers volledig of gedeeltelijk op werkloosheid te laten. Bijvoorbeeld omdat u voorlopig uw openingstijden of uw aanbod beperkt of misschien zelfs nog een tijdje volledig dicht blijft omdat u geen terras hebt, omdat uw terras niet rendabel is of omwille van het slechte weer. Let wel, tijdelijke werkloosheid kan enkel voor volledige dagen, u kan dus geen werknemers voor een halve dag in werkloosheid zetten.

Wat na 30 juni?
Wordt de vereenvoudigde procedure zoals we die al meer dan een jaar kennen, niet verlengd, dan kan u na 30 juni nog steeds terugvallen op het klassieke systeem van de economische werkloosheid. Die is iets omslachtiger, zeker voor bedienden, en ook de uitkering voor de werknemer ligt lager.

Kan u zelf beslissen welke werknemers u als eerste opnieuw aan het werk zet?
Ja, dat beslist u volledig zelf, zolang u daarbij niet discrimineert naar bijvoorbeeld leeftijd, geslacht of het al dan niet reeds gevaccineerd zijn. De wetgeving voorziet geen procedure of mogelijkheden voor de werknemer om zich tegen deze beslissing te verzetten.

Hoe roept u werknemers weer op?
Ook hiervoor bestaan er geen regels. Werknemers in tijdelijke werkloosheid blijven ter beschikking staan van de werkgever. U kan ze dus in principe à la minute opnieuw oproepen zodra u ze nodig hebt. Als plots de zon doorbreekt bijvoorbeeld. Maak hierover best duidelijke afspraken met uw personeel. Denk bijvoorbeeld aan een beurtrol of spreek een uur af voor hetwelke u zeker iets zal laten weten. Zorg er in elk geval voor dat uw uitnodiging om opnieuw te komen werken duidelijk, ondubbelzinnig en traceerbaar is (whatsapp, mail, sms,...).

Mag een werknemer weigeren om terug aan het werk te gaan?
Neen, werknemers kunnen zich niet verzetten tegen uw beslissing om hen opnieuw aan het werk te zetten, ook al is dat voorlopig misschien maar halftijds of al is het een last minute beslissing. Komt de werknemer toch niet opdagen, dan is hij ongewettigd afwezig en kan hij ook geen aanspraak maken op een RVA-uitkering voor die dag(en).

Mag u het werk van de werknemers die tijdelijk werkloos worden gesteld ingevolge corona laten uitvoeren door andere werknemers?
Onder andere werknemers wordt verstaan: uitzendkrachten, studenten, flexi-jobbers, extra’s. Het betreft dus werknemers die niet vast in dienst zijn van de onderneming. Wanneer u de vaste werknemers tijdelijk werkloos stelt, mag u het werk dat normaal door hen wordt verricht (en dat moet u best ruim bekijken), niet uitbesteden aan die andere werknemers.
Van dat principe kan worden afgeweken:

• wanneer de werknemer tijdelijk werkloos wordt door een reden die volledig eigen is aan de werknemer. Bijvoorbeeld wanneer hij zich niet naar het werk kan begeven omwille van medische redenen (hij is zelf besmet, hij woont samen met een besmet persoon, hij is een risicopatiënt)
• wanneer tijdelijke werkloosheid wordt ingevoerd in één bepaalde afdeling en de werknemers van andere afdelingen het werk in die afdeling redelijkerwijze niet kunnen uitoefenen.

Ter vervanging van een zieke werknemer of een werknemer in vakantie kan het wel, omdat u in dat geval geen werknemer in werkloosheid vervangt.
Er zijn natuurlijk heel wat grijze zones denkbaar, waarbij het gezond verstand moet zegevieren. Het kan in elk geval niet de bedoeling zijn om vaste werknemers op werkloosheid te zetten terwijl u hen vervangt door goedkopere werknemers die niet tot uw vast personeel behoren. De RVA voert hier al een tijdje controles op uit.

Mogen er netto overuren gepresteerd worden terwijl er andere werknemers op tijdelijke werkloosheid staan?
Ook hier geldt dezelfde waardemeter. Het kan niet de bedoeling zijn om sommige werknemers op werkloosheid te zetten zodat anderen goedkope overuren kunnen presteren. Of sterker nog, eenzelfde werknemer afwisselend de ene week op werkloosheid te zetten en de andere week 12 netto overuren te laten draaien. Ook werkloosheid en netto overuren in dezelfde week combineren, is niet toegestaan.  Wanneer u er een gegronde reden voor hebt, zoals het onmogelijk kunnen garanderen van de social distancing in de keuken, of omdat er niet met halve dagen tijdelijke werkloosheid kan gewerkt worden, kan u in bepaalde gevallen wel gebruik maken van netto overuren.

Kan u eenzijdig de uurroosters van uw personeel aanpassen?
Van de contracturen – daarmee bedoelen we de tewerkstellingsbreuk voltijds of deeltijds - moet u altijd afblijven. Dit is een essentieel onderdeel van de arbeidsovereenkomst. Wijzigt u daar eenzijdig iets aan, dan kan u contractbreuk worden aangewreven.

Eenzijdige aanpassingen aan het uurrooster kunnen doorgaans wel, zeker als ze tijdelijk zijn en in het belang van de onderneming. Maar het blijft een feitenkwestie waarbij rechters, als het tot een proces zou komen, gaan kijken naar een mogelijk nadeel van deze wijziging op de privésituatie van de werknemer. Weigert de werknemer de aanpassing te aanvaarden, vraag hem dan zeker om zijn redenen voor de weigering op papier zetten. Let er wel op dat de nieuwe uurroosters ook in uw arbeidsreglement vermeld staan. Is dat  niet het geval, dan moet u uw reglement eerst aanpassen.