Het heeft lang op zich laten wachten, maar sinds 1 september van vorig jaar kunnen werknemers die erkend zijn als mantelzorger gebruik maken van een nieuwe vorm van thematisch verlof: het mantelzorgverlof.
Het verlof voor mantelzorg is een nieuw thematisch verlof zoals we reeds het ouderschapsverlof, het verlof voor medische bijstand en palliatief verlof kennen. Oorspronkelijk had het al op 1 oktober 2019 moeten ingaan, maar door omstandigheden bleef het project een jaar lang in de schuif liggen, tot het in het najaar van vorig jaar opnieuw werd opgevist.
Naar schatting 800.000 zorgbehoevenden in ons land laten zich op één of andere manier informeel bijstaan door iemand uit hun directe omgeving, de zogenaamde “mantelzorgers”.
Om als mantelzorger erkend te worden moet men gelijktijdig aan volgende vier voorwaarden voldoen:
-
in België verblijven en ingeschreven zijn in het bevolkings- of vreemdelingenregister;
-
de zorg op zich nemen voor een vastgestelde hulpbehoevende die eveneens in België woont;
-
een vertrouwensrelatie of een nauwe, affectieve of geografische relatie hebben met de zorgbehoevende;
-
de zorg kosteloos en niet-beroepshalve, maar wel in samenwerking met minstens één professionele zorgverlener verstrekken.
De mantelzorger hoeft dus geen gezins- of familielid te zijn. Er is ook geen anciënniteitsvoorwaarde voor de opname van het verlof voor mantelzorg.
Wie als mantelzorger erkend wil worden moet eerst een erkenningsaanvraag indienen bij het ziekenfonds. Dat kan uitsluitend met het akkoord van de geholpen persoon of zijn of haar wettelijke vertegenwoordiger, door middel van een verklaring op eer. Wordt de erkenning goedgekeurd, dan ontvangt de mantelzorger hiervoor een attest van de mutualiteit. De erkenning blijft één jaar geldig, maar kan worden verlengd. Ook de geholpen persoon moet officieel erkend zijn als zorgbehoevend, wat onder meer een puntenbeoordeling van zijn of haar zelfredzaamheid behelst.
Eens erkend als mantelzorger heeft een werknemer recht op mantelzorgverlof. Dat kan de vorm aannemen van een volledige schorsing van de arbeidsprestaties gedurende één maand per zorgbehoevende persoon, of een vermindering met de helft of tot 1/5 gedurende twee maanden. Die laatste twee vormen zijn enkel voorbehouden voor voltijdse werknemers.
Gedurende zijn of haar volledige loopbaan heeft de mantelzorger recht op maximaal 6 voltijdse of 12 deeltijdse maanden mantelzorgverlof.
De aanvraagprocedure bestaat uit twee delen: enerzijds de aanvraag bij de RVA, anderzijds bij de werkgever. De aanvraag bij de werkgever moet minstens 7 dagen voor de aanvangsdatum gebeuren. Een werkgever kan steeds een andere termijn overeenkomen met zijn werknemers. De kennisgeving gebeurt schriftelijk door overhandiging of met een aangetekende brief, die zoals steeds pas geacht wordt ontvangen te zijn op de derde werkdag na verzending. De aanvraag moet naast gewenste vorm en periode ook een bewijs bevatten van erkenning als mantelzorger.
Tijdens het mantelzorgverlof ontvangt de werknemer geen loon, maar wel een onderbrekingsuitkering van de RVA. Die onderbrekingsuitkering is forfaitair. Het bedrag wordt niet berekend in functie van het loon. Voor een voltijdse schorsing bedraagt die uitkering 851,59 euro bruto (765,33 euro netto), voor een alleenstaande is dit 1.400,01 euro bruto (1.259,19 euro netto).
Werknemers die mantelzorgverlof aanvragen zijn beschermd tegen ontslag vanaf de dag van de schriftelijke kennisgeving tot drie maanden na het einde van het mantelzorgverlof.